Value Stream Mapping (VSM) of Waardestroom analyse is een belangrijk hulpmiddel om processen te verbeteren. Het is een “papier en potlood” methodiek die in groepsverband wordt uitgevoerd en helpt om de stroom van materiaal en informatie door een proces te zien en te begrijpen.
Waardestroom analyses kunnen op verschillende manieren worden gedaan, waaronder:
- Flowchart;
- Value Stream Mapping (VSM);
- Brown Paper Analysis (BPA).
Bij het opstellen van een VSM is het belangrijk dat zowel de materiaalstroom alsmede de informatiestroom worden meegenomen. Een VSM richt zich namelijk niet alleen tot de activiteiten rondom het product, maar eveneens op de management en informatiesystemen die het basisproces ondersteunen. De invalshoek van een VSM is de doorlooptijd. Per processtap wordt gekeken naar de doorlooptijd en de echte bewerkingstijd. De methodiek is daarom uitermate goed geschikt om cyclustijden te verkorten (doorlooptijdverkorting).
Current State & Future State
Een VSM wordt eveneens veelvuldig gebruikt om het huidige proces te vergelijken met het gewenste (toekomstige) proces. In dit geval spreekt men van de Current State en de Future State. Waar staan we nu? Wat willen we verbeteren? Waar willen we naartoe?
De methodiek is een handig gereedschap voor het identificeren van verspillingen, het ontwerpen van verbeteringsvoorstellen en het presenteren van Lean concepten. In tegenstelling tot een Flowchart (lokaal niveau) weergeeft een VSM het overkoepelende proces op globaal niveau. Het verzamelt en toont een veel bredere range van informatie dan een normaal stroomdiagram. Om deze reden wordt het ook wel een “end-to-end” systeem map genoemd; het proces wordt weergegeven van ruw materiaal tot levering van het eindproduct.
In de Current State map wordt het proces visueel weergegeven, aangevuld met Cyclustijden (C/T: Cycle Time), Omsteltijden (C/O: Change over Time), Machinebeschikbaarheid (U/T: Uptime) en aantal medewerkers. Veelal kunnen er reeds verschillende verbeteringsvoorstellen worden gedaan door slechts de visualisatie van het huidige proces. Dit komt vooral doordat de doorlooptijd van het gehele proces als rode draad in de VSM is terug te vinden. In de praktijk werken er verschillende afdelingen (of zelfs organisaties) aan een product, waardoor het (overkoepelende) overzicht niet altijd duidelijk is. Hierdoor worden bijvoorbeeld wachttijden tussen processen niet goed gemonitord. Door het opstellen van een Current State VSM wordt het proces met alle deelprocessen weer zichtbaar gemaakt hetgeen vaak de ogen doet openen.
Voor het opstellen van een VSM wordt veelal gebruik gemaakt van een selectie symbolen. Zie onderstaande afbeelding.
Zoals gezegd worden in de VSM proceskarakteristieken vermeld. Deze worden vaak weergegeven in kleine tekstkaders zoals bovenstaand is weergegeven (Databox). Naast deze karakteristieken volgen eveneens:
- Aantal operators;
- Voorraad grootte;
- Aantal verschillende producten;
- Verpakkingsgrootte;
- Werktijd;
- Uitvalspercentage.